Wanneer gebruik je welke BEENBESCHERMING?
Er zijn tegenwoordig heel veel beenbeschermers verkrijgbaar voor je paard en er bestaat veel discussie over het gebruik van beenbeschermers. Heeft je paard ze wel echt nodig, of is het vooral een modeaccessoire? We vertellen je graag meer over het nut en gebruik van been- beschermers bij je paard en over de verschillende soorten die er bestaan.
We beginnen bij het begin. In het onderbeen van het paard bevinden zich botstructuren, deze worden verbonden door ligamenten. Er lopen ook verschillende pezen in het been die de spieren aan het bot verbinden. De buigpees en de oppervlakkige buiger zijn de grootste pezen in het onderbeen, die enkel worden beschermd door een dun laagje huid. Pezen hebben maar weinig bloedvaten. Hierdoor krijgt de pees maar beperkt voedingsstoffen aangevoerd en is de afvoer van afvalstoffen minimaal.
Kleine scheurtjes die ontstaan in de pezen herstellen vaak zelf. Gebeurt dit te vaak en te veel, dan ontstaat er een ontsteking in de pees: een peesblessure. Dit kan onder andere gebeuren door verkeerd hoefbeslag, een slechte bodem en overbelasting. Daarnaast heb je ook een acute vorm van peesontsteking, vaak veroorzaakt door een val, trap of acute overrekking. Door de slechte doorbloeding duurt het herstel van een peesblessure vaak lang. Daarom is het voorkomen van problemen beter dan genezen.
Beenbeschermers beschermen, zoals het woord het al zegt, de kwetsbare benen en hoeven. Een goede beenbeschermer voorkomt overextensie van de kogel en bijbehorende pezen. Over het algemeen wordt aangenomen dat beenbeschermers geen enorme ondersteuning bieden aan de pezen van je paard. Vooral bij bandages, die juist gebruikt worden ter ondersteuning, blijkt uit onderzoek dat deze ondersteuning nihil is. Beenbeschermers hebben een zeer effectieve functie wanneer het aankomt op het beschermen van het paardenbeen tegen schade die veroorzaakt kan worden door factoren van buitenaf.
Wanneer gebruik je beter geen beenbeschermers?
In alle gevallen waarin dit kan! Bij een paardenbeen zonder beenbeschermers is er nauwelijks een verandering in de temperatuur van het been. Dit komt hoogstwaarschijnlijk doordat de luchtstroom die langs het paardenbeen komt, de warmte direct laat verdampen. Bij het gebruik van slechte beenbeschermers kan de vrijgekomen hitte nergens heen. Te veel warmte kan schade veroorzaken aan de cellen van de pezen, omdat door de hitte zuurstof de pezen niet kan bereiken. Door het gebrek aan zuurstof werkt de celstofwisseling onvoldoende en bij overmatig gebruik van beenbeschermers kan er dus letsel optreden.
De huidige modellen zijn lichter dan ooit en zijn ontworpen om de benen van een paard zo koel mogelijk te houden met ademende materialen en functies zoals geperforeerd materiaal. En hoewel beenbeschermers de benen van een paard niet actief koelen, is alles wat gedaan kan worden om de warmteopbouw in benen en pezen te minimaliseren belangrijk. In conclusie: bij een paard wat rustig is van zichzelf en niet gevraagd wordt om oefeningen te doen waarbij het risico op belasting en schade van buitenaf groter is, is het absoluut niet nodig om beenbeschermers om te doen. Let wel, ook rustige paarden kunnen ergens van schrikken en opzij springen en zichzelf aantikken en bezeren.
Wanneer gebruik je wel beenbescherming?
Stem de beenbescherming altijd af op de behoeftes van je paard en de discipline. Bij bepaalde disciplines, zoals bijvoorbeeld Reining, is het risico op beschadigingen aan de benen dermate hoog dat beenbescherming zeer gewenst is. Ook wanneer het paard op transport moet wijken de bewegingen van de benen vaak af waardoor beenbescherming blessures kan voorkomen. Als je paard een afwijkende beenstand heeft is er meer kans dat hij zichzelf aantikt, ook dan is beenbescherming zinvol. Beenbeschermers worden soms ook gebruikt bij paarden die in de wei of paddock staan, omdat ze dan nog weleens rare sprongen kunnen maken waardoor ze zichzelf kunnen verwonden of hun ijzers verliezen.
Wanneer gebruik je welke beschermer?
Splint boots zijn peesbeschermers voor de voorbenen en bieden bescherming voor schade van buitenaf. De bescherming is gericht op de binnenkant van het pijpbeen en kogel. Splint boots zijn een populaire keuze voor jonge paarden omdat ze extra bescherming bieden aan de binnenkant van het been, waar het jonge paard door onbalans meer kans heeft om zichzelf te raken. Goede splint boots zijn voorgevormd om een goede pasvorm te bieden en afglijden te voorkomen.
Support boots bieden naast bescherming extra steun aan de kogel. Hierdoor bieden ze een meer volledige bescherming en bedekken ze een groter deel van de kogel. Door de ondersteuning van de kogel helpen ze overextensie te voorkomen. Support boots zijn geschikt voor elke leeftijd en een populaire keuze bij veel westernruiters. Ze kunnen gemaakt zijn van verschillende materialen. Ademend materiaal heeft hier de voorkeur.
Bell boots/overreach boots beschermen de kroonrand, hoefwand en bal van de hoeven. In Nederland worden ze ook wel springschoenen genoemd. Springschoenen beschermen de kroonrand, hoefwand en bal van de hoef tegen het aantikken door een van de andere hoeven of bij- voorbeeld door een balk van een trail hindernis. Het aantikken van de hoeven kan bijvoorbeeld tijdens de spin, zijgangen en het springen gebeuren. Het aantikken van de ballen kan gebeuren doordat een paard met zijn achterbenen heel ruim beweegt (overreach) en dus tegen zijn voorbenen aantikt. Hierdoor kan een paard ook zijn voorste hoefijzers aftrappen. Beide zijn goede redenen om springschoenen te gebruiken. Paarden die zichzelf ook aantikken op de achterhoef of hun ijzers aftrappen kunnen de springschoenen zowel om de voor- als achterhoeven gebruiken. Ook tijdens transport kan het verstandig zijn om vierkant springschoenen te gebruiken. De meeste paarden vinden het niet erg om springschoenen te dragen en de rotatie is geen probleem. Echter, sommige paarden met een gevoelige huid kunnen baat hebben bij een niet-draaiende stijl. Deze speciale ‘no-turn’ bell boots hebben een ‘bolletje’ voor in de kootholte die het draaien van de springschoen voorkomt.
Bandages beschermen de benen van je paard tegen invloeden van buitenaf en bieden de kogel ondersteuning. De meest gebruikte bandages om mee te rijden zijn fleece bandages. Correct aangelegde bandages zullen mooi aansluiten om het been en daarom nergens drukken of schuren. Ze zijn ideaal voor paarden met schiefels of afwijkende beenvormen, waar de standaard persbeschermers niet aansluiten. Een nadeel is dat de benen warmer worden dan bij het gebruik van peesbeschermers. Je kunt bandages ook op stal gebruiken tegen ‘stalbenen’ (vochtophoping in de benen) of tijdens transport. Je gebruikt dan acryl of elastische bandages altijd samen met een onderlap om zo de druk mooi te verdelen. Het voor- deel van stalbandages is dat je veel tegendruk op het been kan geven waardoor je vochtophoping en dikke benen voorkomt. Controleer wel regelmatig of de temperatuur niet te hoog oploopt onder de bandages en kies er anders voor om alleen ’s nachts stalbandages om te doen. Zeer belangrijk is dat het aanleggen van bandages correct gebeurt om stuwing, drukkingen en bewegingsstoornissen te voorkomen. Dit correct en gelijkmatig aanleggen moet goed geoefend worden!
Skid boots beschermen de kogel van het achterbeen tijdens een sliding stop. Skid boots bieden bescherming aan de achterkant/onderzijde van de kogel van de achterbenen wanneer een paard een sliding stop maakt. Deze beschermers gebruik je dus het meeste bij Reining paarden. Ze zijn zo gemaakt dat ze over de achterkant van de kogel passen dus het zou eenvoudig moeten zijn om ze op de juiste plaats aan te trekken, maar er moet op worden gelet dat ze strak genoeg worden vastgemaakt zodat ze niet verschuiven, zonder dat ze te strak komen te zitten. Om irritatie van zand tussen de bandjes te voorkomen gebruik je skid boots alleen tijdens de training van de stops en tijdens de wedstrijd. Je doet ze tijdens de training dus tussendoor op en af. Door het gebruik van deze beschermers krijgt je paard meer vertrouwen in de stops omdat ze geen wrijving of een branderig gevoel ervaren in de kogel tijdens de sliding stop.
Knee boots beschermen de voorknie van een paard tijdens bijvoor- beeld de spins en rollbacks. Paarden die veel beweging hebben tijdens het overstappen van de voorbenen in de oefeningen kunnen baat hebben bij een knee boot. Deze wordt geplaatst bij één voorbeen boven de peesbeschermer. Van een knee boot heb je er maar één nodig, deze voorkomt het aantikken van beide knieën door de demping die het geeft. De meningen zijn erover verdeeld, maar naar onze mening plaats je de knee boot om het best overstappende been. Zo houdt de ‘moeilijke kant’ de meeste bewegingsvrijheid.
Shipping boots beschermen alle vier de benen en hoeven tijdens het transport. Tijdens transport zijn paarden constant bezig om hun evenwicht te bewaren. Paarden kunnen door het overstappen zichzelf lelijk verwonden, zeker als ze ijzers dragen. Shipping boots, ook wel transportbeschermers genoemd, beschermen dus tegen beschadigen van buitenaf.
Brushing Boots beschermen alleen de binnenkant van de kogel van het achterbeen, de sluiting zit aan de buitenkant van het been. Ze zijn alleen nodig voor paarden waarbij tijdens het lopen de binnenkanten van de achterbenen langs elkaar schuren, oftewel het ‘strijken’ met de achterbenen, daarom worden ze ook wel strijklappen genoemd. Laat wel naar mogelijke kreupelheidsproblemen kijken. Praat met je dierenarts en hoefsmid om te bepalen of de onregelmatigheden in het lopen van je paard het gevolg zijn van een gezondheidsprobleem en of dit behandelbaar is.
Therapie- en medische beenbeschermers worden gebruikt om een paard te helpen genezen van blessures of te herstellen van een zware inspanning. Veel voorkomende types zijn magnetische boots die de doorbloeding van het paardenbeen bevorderen voor een sneller herstel, en cooling boots die ontworpen zijn om na het trainen te gebruiken om de benen van het paard sneller af te koelen.
Omdoen
Zorg altijd dat zowel de bescherming als het paardenbeen schoon zijn voordat het om wordt gedaan. Gebruik altijd goed passende beenbeschermers om de kans op schuurplekken en wondjes door de beschermer te voorkomen. Ook het aanbrengen van de beenbeschermers dient op de juiste manier te gebeuren. Te losse beenbeschermers kunnen afzakken en er kan vuil tussen gaan zitten. Beenbeschermers die te strak zitten kunnen de bloedtoevoer in het been van je paard belemmeren. De algemene regel is dat de meeste beschermers strak horen aan te sluiten maar met genoeg ruimte om nog een vinger tussen het been van het paard en de beschermer te steken. Zorg er ook voor dat de beschermers op de juiste plek zitten. Ze mogen niet te hoog aangebracht worden, zodat ze de beweging van de knie of het spronggewricht van het paard belemmeren. Ongeacht het bevestigingsmiddel, het belangrijkste is dat de druk gelijkmatig wordt verdeeld. Professionele grooms maken eerst de middelste sluiting vast en dan de onderste gevolgd door de bovenste. Gebruik geen peesbeschermers met dunne bandjes omdat deze de druk niet goed verdelen bij de sluitingen en sneller drukplekken veroorzaken. Brede klittenband sluitingen met elastiek zijn ideaal.
Maten
Voor de westernsport gebruiken we vaak Amerikaanse producten. Voor zowel beenbeschermers als springschoenen worden de maten in Amerika geschat op basis van de hoogte, het gewicht en de omtrek van de ledematen van een paard. De maat small is vaak geschikt voor een flinke pony of een Arabier van minder dan 500 kilo. Medium past meestal bij Quarter Horses, Morgans en soortgelijke rassen, terwijl een Engelse volbloed van ± 1,65m met gemiddelde botten meestal een large nodig heeft. Warmbloeden en volbloeden met zwaardere botten hebben waarschijnlijk een extra-large nodig.
Onderhoud
Controleer tijdens het schoonmaken altijd grondig of de beschermer nog heel en daardoor veilig voor gebruik is. De meeste beschermers zijn makkelijk te onderhouden en vereisen meestal niet meer dan een korte schoonmaakbeurt met een borstel. De klittenbandsluitingen lijken haar- en pluismagneten te zijn, dus je moet ze regelmatig schoonmaken om ervoor te zorgen dat het klittenband goed blijft werken. Behandel ze met een schone harde borstel of, bij achterstallig onderhoud, haal de pluisjes en haren eruit met een speld. Tegenwoordig is er ook een super handige klittenband borstels voor het schoonmaken beschikbaar. Hang de beschermers op om ze goed te drogen voor het volgende gebruik. Was de beschermers, afhankelijk van het gebruik, één keer in de zoveel tijd volgens het wasvoorschrift.
Het schoonhouden van bandages is iets meer werk omdat ze vuil en modder kunnen opzuigen dat zich een weg baant naar de binnenkant en aan het been van het paard aanzienlijke irritatie kan veroorzaken. Bandages moeten daarom elke keer na gebruik worden schoongemaakt voordat ze worden opgerold voor het volgende gebruik. Gebruik een borstel om stof en modderdeeltjes te verwijderen. Let bij het oprollen op dat je de goede kant oprolt omdat je anders bij het omdoen de bandage niet kan sluiten. De meeste bandages die tegenwoordig verkrijgbaar zijn, zijn wasbaar. Als de bandages vuil zijn kan je ze het beste wassen in de wasmachine. Doe ze wel in zo’n waszak om te voorkomen dat ze in de knoop raken. Laat ze goed drogen voordat je ze oprolt. Ook bij goed onderhoud gaan beschermers niet altijd zo lang mee als je hoopt. Liever slijtage van je beschermer dan van je paard!
Tips:
- Oefen het omdoen van beschermers altijd in alle rust en eventueel eerst aan de longeerlijn. Zeker bij beschermers om de achterbenen kunnen paarden tijdelijk even ‘raar’ bewegen. Blijf tijdens het omdoen goed
aan de zijkant van je paard en ga niet achter een paard staan dat net wegloopt met beschermers. - Verwijder na de training zo snel mogelijk de beenbescherming, hang ze bijvoorbeeld aan je beugels na het afstappen. Zo kunnen de benen van je paard alvast afkoelen en de beenbeschermers opdrogen terwijl je naar de poetsplaats stapt.
- Doe je beschermer pas om als je klaar bent om te rijden, dus net voordat je het hoofdstel aandoet. Dit verkort de tijd dat er warmte opbouwt.
- Vlak na het afdoen van de beenbeschermers is het een goed moment om de benen te controleren op abnormale haarpatronen of andere tekenen van te veel of ongelijke druk.
- Bij de meeste beschermers staat aan de binnenkant of het een rechter- of linker exemplaar is zodat je je niet kan vergissen. De sluitingen sluiten altijd aan de buitenkant van het been en wijzen richting staart.
- Je mag niet in elke discipline met beenbeschermers rijden tijdens de wedstrijd. Wil je weten welke beschermers je wel en niet mag gebruiken en of je ze mag gebruiken? Zoek dit altijd op in het meest recente regelboek van je wedstrijdverenging.
- Gebruik voor ieder paard zijn eigen beenbescherming om verspreiding van ziektes zoals mok of schimmel te voorkomen.
- Een pees- of beenbeschermer kan niet alle risico’s tegen gaan. Het is daarom belangrijk om je paard altijd goed in de gaten te houden en bewust met je trainingen om te gaan. Twijfel je? Raadpleeg dan altijd een dierenarts.
Dit artikel is terug te vinden in uitgave 45 van The Western Rider! Nog geen abonnee? Ga naar de westernrider.nl
