Voorjaarsgras en fructaan: Waar moet je op letten?

De lente is in aantocht! Dit betekent dat paarden weer vaker de wei in kunnen. Maar let op: van stal naar weide betekent een verandering in rantsoen. Lentegras is jong, vers en rijk aan voedingsstoffen, vooral fructanen. Fructaan is een natuurlijke energiebron die door gras wordt geproduceerd. Voor gezonde paarden is een normale hoeveelheid geen probleem. Maar voor suikergevoelige paarden kan te veel fructaan vervelende gevolgen hebben. In deze blog lees je waar je op moet letten als je paard weer in de wei staat.

Wat is fructaan? 

Net als mensen en dieren halen planten energie uit suikers. Deze worden aangemaakt door fotosynthese waarbij de plant zonlicht, water en koolstofdioxide omzet naar suikers. Afhankelijk van het type plant worden deze suikers opgeslagen als zetmeel of fructaan. Bij de meeste weidegrassen wordt de energie opgeslagen in de vorm van fructaan.  

De grasplant gebruikt fructaan om te groeien. Dit betekent dat het fructaangehalte sterk varieert, afhankelijk van het groeiseizoen en het klimaat. Zonlicht is nodig voor aanmaak van fructaan. Op zonnige dagen wordt er dus veel fructaan aangemaakt, met piekwaarden in de late namiddag.  

‘s Nachts verbruikt het gras deze fructanen om te groeien, maar alleen als de temperatuur boven de 4-5°C blijft. Het probleem met fructaan ontstaat vooral tijdens periodes waarbij de plant niet voldoende groeit en het fructaangehalte zich dus opstapelt. Dit gebeurt voornamelijk tijdens periodes waarbij het overdag zonnig is maar ‘s nachts koud (< 4-5 °C), zoals de vroege lente en late herfst.  

Hoe voorkom je een hoog fructaangehalte in het gras? 

Fructaan hoopt zich vooral op in het onderste deel van de grasplant, net boven de bodem. Kort gras door overbegrazing of te kort maaien kan daardoor veel fructaan bevatten. Regelmatig maaien op de juiste hoogte helpt om de groei te stimuleren en fructaangehalten laag te houden. Let ook op bij droogte: bij gebrek aan water groeit het gras minder en kan het fructaangehalte oplopen. 

Waarom is te veel fructaan een probleem? 

Voor gezonde paarden is een normale hoeveelheid fructaan geen probleem. Maar voor paarden die gevoelig zijn voor darmproblemen of metabole problemen kan een teveel gevaarlijk zijn. Fructaan wordt niet in de dunne darm verteerd, dus stroomt het door naar de dikke darm waar het door bacteriën wordt gefermenteerd. Een bijproduct hiervan is melkzuur. Grote hoeveelheden melkzuur verlagen de pH van de dikke darm. Dit veroorzaakt allerlei problemen die voornamelijk schadelijk zijn voor gezonde bacteriën. Een verstoorde microbiële flora leidt tot verminderde productie van gezonde voedingsstoffen zoals vluchtige vetzuren, een toename  van de afgifte van schadelijke stoffen, en een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand. Hierdoor kunnen giftige stoffen het lichaam binnendringen wat leidt tot acute immuunreacties en stofwisselingsproblemen. Klinische gevolgen van een teveel aan fructaan zijn vaak koliek, diarree en hoefbevangenheid.   

Wanneer kunnen paarden die gevoelig zijn voor suiker het beste naar buiten?

De beste tijd om gevoelige paarden te laten grazen, hangt af van de temperatuur. 

• Als de nachttemperatuur niet onder de 4-5°C zakt, verbruikt het gras ‘s nachts fructaan en is het gehalte in de ochtend het laagst. Dan is het veiliger om gevoelige paarden in de ochtend de wei op te laten. (Figuur 1) 

• Als de nachttemperatuur wél onder de 4-5°C zakt, blijft het fructaangehalte hoog. In deze periode is het veiliger om gevoelige paarden niet op de wei te zetten. Een zandpaddock is dan een beter alternatief. (Figuur 2) 

Voorzichtig opbouwen

De overgang van stal naar weide moet altijd geleidelijk verlopen. Zet je paard in het begin maar korte periodes buiten en bouw dit langzaam op. Voor paarden die gevoelig zijn voor fructaan is het extra belangrijk om op het juiste moment te laten grazen, wanneer het fructaangehalte in het gras laag is. 

Door goed weidemanagement en een doordachte opbouw zorg je ervoor dat jouw paard gezond en veilig kan genieten van het voorjaarsgras! 

Heeft jou paard hierbij ondersteuning nodig, denk dan eens aan Laminaid.

Over de auteur: Jo-Ann Vandermeiren